Ruimtelijke ontwikkeling

Algemeen
In de afgelopen jaren hebben we ingezet op regie van de ruimtelijke ontwikkeling van Ede. Door goed inzicht in de opgaven zijn we in staat om bij te sturen. Daardoor kunnen we steeds beter de opgaven van woningbouw en het landelijk gebied invullen. We programmeren dat via de Ontwikkel- en investeringsstrategie en vanuit de dragende systemen. We houden de lange termijn voor ogen en blijven verantwoord investeren.

We houden de weerbarstige ontwikkelingen bij het Rijk en de Provincie in het oog. Door steeds helder te hebben wat onze koers is en wat daarvoor nodig is, kunnen we bij deze partijen aangeven wat wij van hen verwachten. Dit geldt voor zowel beleid en instrumenten als financiële middelen.

Door deze werkwijze zijn we in staat om de Omgevingsvisie, die richting geeft aan de ontwikkeling van Ede, verder uit te voeren. Hierbij werken we ook steeds vaker samen in Regio-verband. De opgaven zijn immers vergelijkbaar en grensoverschrijdend. Hiermee bundelen we onze krachten en hebben we ook een grotere lobbykracht richting Rijk en Provincie.

Volkshuisvesting (Woningmarkt)
De behoefte aan woningen is groot en neemt verder toe. Het is zaak dat de nieuwbouwproductie in Ede op peil blijft en dat we woningbouwplannen aan de planvoorraad toevoegen. In het ontwikkelkader Ede-Stad onderzoeken we de verdichtingsmogelijkheden in Ede-Stad. Voor de dorpen faciliteren we de eigen autonome groei en daarnaast zetten we in op uitbreidingslocaties zoals Doesburgerbroek.

Met Provincie en Rijk hebben we in 2023 samen met alle regiogemeenten de Woondeal Regio Foodvalley 2022-2030 gesloten met de opgave om tot en met 2030 ongeveer 7.000 woningen te realiseren in de gemeente Ede. In de Woondeal staan afspraken over aantallen, betaalbaarheid en randvoorwaarden. In 2025 stellen we een actualisatie vast van de Woondeal. Daarnaast blijven we in de regio intensief samenwerken op het vlak van wonen om knelpunten op te lossen en kansen te pakken.

Omdat nieuwbouw niet voldoende is, zetten we ook in op het beter benutten van de bestaande voorraad. We onderzoeken in 2025 in hoeverre splitsen, optoppen en aanbouwen extra woningen oplevert. Dit koppelen we aan de verdichting van Ede-Stad. Het toevoegen van sociale huurwoningen blijft onze aandacht houden. We openen daarom een tweede tranche van het Fonds Woningbouw in 2025. Een minimumpercentage sociale huur is geborgd in de Beleidsregel woningbouwprogrammering. Ook onderzoeken we hoe we betaalbare koopwoningen kunnen stimuleren.

In 2025 wordt nieuwe wetgeving rondom wonen ingevoerd. Gemeenten moeten op 1 januari 2025 klaar zijn om de gemeentelijke taken uit de Wet betaalbare huur op te pakken. Naar verwachting wordt ook de Wet Versterking Regie op de Volkshuisvesting in 2025 vastgesteld. Dit brengt nieuwe taken en verplichtingen met zich mee, zoals het opstellen van een volkshuisvestingsprogramma. Ten slotte zijn er meer mogelijkheden gekomen voor sturing op de toewijzing van betaalbare woningen via de Huisvestingswet. Dit wordt regionaal opgepakt via de huisvestingsverordening. Afhankelijk van keuzes die gemeenten maken vraagt dit om meer geld en capaciteit in uitvoering en handhaving.

In 2025 heeft wonen en zorg nadrukkelijk onze aandacht. De doelen uit de woonzorgvisie en bijbehorende uitvoeringsagenda worden in concreet toepasbare criteria vertaald. Op deze manier kunnen ambities rondom wonen en zorg ook daadwerkelijk landen in beleid en ruimtelijke plannen. De Beleidsregel prijsgrenzen en woningbouwprogrammering gemeente Ede wordt hierop aangepast.

Omgevingswet
Op 1 januari 2024 is de Omgevingswet in werking getreden. Onze procedures en instrumenten zijn veranderd en dat vraagt extra personele capaciteit in deze beginfase, omdat we al lerend werken met de nieuwe wet en de digitale systemen. We concluderen dat de inwerkingtreding over het algemeen goed is verlopen.

Naar verwachting is begin 2025 het concept Omgevingsplan Ede gereed voor een eerste participatieronde; vervolgens wordt het gefaseerd in procedure gebracht. We kozen er, in het kader van een goede dienstverlening naar de burger voor, om het Omgevingsplan Ede al vroeg te realiseren, zodat er zo min mogelijk oude en nieuwe systemen naast elkaar bestaan. Het streven is om het Omgevingsplan Ede eind 2027 gereed te hebben. Tevens wordt gewerkt aan verschillende kerninstrumenten waaronder Programma’s, Monitoring en Vergunningen.

Door de Omgevingswet wijzigt onze invloed op milieugebied vanwege decentralisatie van bevoegdheden. Voor het nieuwe omgevingsplan zal een milieueffectrapportage worden opgesteld, waarbij beleidskeuzes expliciet worden gemaakt. Parallel daaraan is er een aantal ontwikkelingen in wet- en regelgeving op Europees en nationaal niveau die van invloed zijn op keuzes in het programma gezonde leefomgeving en het omgevingsplan.

Landelijk gebied
Wij werken door aan de uitvoering van de regelingen (onder andere piekbelasters), pilot ondernemingsplannen, interimbeleid agrarische ontwikkelingen, kennisdeling natuurinclusieve landbouw, implementeren van DAW (bodem&water) aanpak, begeleiden agrariërs bij het ontwikkelen of beëindigen van hun bedrijf en nemen een actievere rol in het grondbeleid voor het landelijk gebied. Analoog aan het ontwikkelkader Ede-stad werken wij aan een ontwikkelkader Landelijk gebied. Met de aanpak van onder meer Levend landschap, functiewisselingsbeleid en erfdelen werken we ook aan de kwaliteit van het landelijk gebied.

Wij vinden het gebiedsgericht werken een belangrijke aanpak, en gaan dan ook verder met gebiedsprocessen in het landelijk gebied samen met gebiedspartijen en andere overheden, zoals in het Binnenveld, het Renkums Beekdal en het landbouwgebied Ede-Barneveld.

In 2025 implementeren we het programma Robuuste Natuurversterking. Hierin is opgenomen hoe we werken aan het beschermen en herstellen van de groene leefomgeving en het natuurlijk systeem. In het programma is opgenomen wat we willen bereiken, waar en hoe we hieraan gaan werken.
Een nieuw onderdeel van het programma Robuuste Natuurversterking is het klimaatadaptatieplan 2025-2028 waarbij de verplichtingen uit het hoofdlijnenakkoord verder worden uitgewerkt.

In het landelijk gebied spelen grote opgaven op het gebied van landbouw, natuur, gezondheid, klimaat en milieu. In de Foodvalley is het regionale plan vastgesteld dat richting geeft aan onze gezamenlijk aanpak.

Recreatie en toerisme
De vraag naar recreatieve en toeristische activiteiten in Ede blijft toenemen. Enerzijds door de verwachte groei van het aantal inwoners, anderzijds door de toename van het toerisme binnen en naar Nederland. Het anticiperen op deze toename blijft van belang. Dit doen we door het in goede banen leiden van de toenemende aantallen (Veluwe) en uitbreiding van de mogelijkheden in het agrarisch landelijk gebied (Vallei).

Klimaat en Energie
Het huidige hoofdlijnenakkoord bevat nog steeds de doelen van het Klimaatakkoord. We zien diverse landelijke, provinciale en lokale ontwikkelingen in klimaat en energie die op elkaar ingrijpen. Het gaat daarbij om concrete zaken zoals het isoleren van woningen, de invloed van regionale netcongestie op de uitvoering van onze Omgevingsvisie en de voorgenomen inwerkingtreding van de landelijke Wet collectieve warmte. Daarnaast komt er een lokale routekaart naar klimaatneutraliteit en wordt de provinciale Omgevingsvisie vernieuwd.

Binnen deze ontwikkelingen verschilt de regierol van de gemeente per dossier. Er is nog een lange weg te gaan naar de tussendoelstelling in 2030 (inzet op 60% reductie van CO2-uitstoot). Onze strategie is om te blijven kijken naar waar lokaal en regionaal de meeste winst te behalen is. We sluiten aan op de behoeften van inwoners en nemen een regierol in de uitvoering van het Klimaatakkoord. Hierbij gebruiken we wetenschappelijke inzichten, zoals de winst in vraagstukken waarin energie-, circulaire-, en voedseltransitie met elkaar samenhangen.

Voor 2025 gelden de volgende prioriteiten: intensiveren van het isoleren van woningen en de warmtetransitie, doorgaan met oplossingen voor netcongestie en werk maken van circulaire economie voor klimaat. Zo bereiken we de ambities voor een klimaatneutraal Ede.

Huishoudelijk afval
De VNG onderhandelt met Verpact (verpakkingsindustrie) over nieuwe afspraken voor inzameling PMD-verpakkingsafval per 2025. Deze afspraken gaan onder andere over de vergoeding die gemeenten ontvangen voor de inzameling van PMD-verpakkingen en het verhogen van hergebruik van verpakkingen. De afspraken kunnen gevolgen hebben voor de inzameling van verpakkingsafval in Ede en de vergoeding die wij ontvangen.
In 2024 heeft Ede samen met vier andere gemeenten (gemeenschappelijke regeling Regio De Vallei) de verwerking van huishoudelijk restafval aanbesteed. Het nieuwe contract gaat in per april 2025.
ACV bereidt een nieuw toekomstbestendig, circulair afvalbrengstation voor. Naar verwachting neemt ACV de nieuwe locatie medio 2029 in gebruik en bedragen de meerkosten in 2029 maximaal € 522.000. Deze meerkosten komen ten laste van product Afval in jaarschijf 2029.