Individuele ondersteuning

Maatwerkvoorzieningen
De vraag naar maatwerkvoorzieningen neemt de komende jaren verder toe, onder andere doordat meer mensen ouder worden en ook doordat de gemiddelde leeftijd hoger wordt. Door de 'beweging naar de voorkant' - extra investering in preventie en in de sociale basis - voorkomen we veel problemen en zorgvragen. Zo verhogen we het welzijn van onze inwoners en dempen we de autonoom groeiende vraag naar ondersteuning. Aansluitend op deze 'beweging naar de voorkant' is de opgave Vitaliteit en Gezondheid gestart. Hoofdbestanddelen hiervan zijn preventie en een integrale aanpak met andere domeinen zoals het medisch domein en zorgverzekeraars. Het doel is een vitale samenleving en het betaalbaar houden van de zorg. Dit wordt ondersteund door het landelijke Integraal ZorgAkkoord (IZA) en het Gezond Actief Leven Akkoord (GALA) die dezelfde doelstellingen nastreven.

Jeugdhulp
In de jeugdhulp staan de uitgaven, landelijk en in Ede, onder druk door stijgende tarieven en een stijgende zorgbehoefte. Landelijk is de “Hervormingsagenda Jeugd” ingezet om de jeugdzorg kwalitatief te verbeteren maar ook om deze financieel gezond te houden. Voor de autonome kostenontwikkeling zijn afspraken met het rijk gemaakt; er is hiervoor een speciaal ingerichte commissie ingesteld. Een onderdeel van de Hervormingsagenda is het landelijke “Toekomstscenario Kind- en Gezinsbescherming” met meer focus op het gezin om de kwaliteit en de effectiviteit te verhogen en de stijgende zorgkosten te beperken.
De stijging in behoefte is vooral te zien bij de ambulante producten, de individuele begeleiding en behandeling, zowel in aantal cliënten als in kosten per cliënt. Deels wordt dit veroorzaakt doordat we in Ede al jaren eraan werken om kinderen zo min mogelijk in verblijf te plaatsen. Hoe minder kinderen in verblijf, hoe meer inzet en daarmee uitgaven er zijn voor ambulante begeleiding. Deels wordt de stijging ook veroorzaakt door een toename in zwaarte van de problematiek, vooral bij jongere kinderen en tienermeisjes. Dit is ook een landelijk beeld. Gezien de kostenontwikkeling is een verdiepend onderzoek in Ede uitgevoerd naar de mogelijkheden om de uitgaven te beperken. Hieruit blijkt dat gemeente en regio maximaal hebben ingezet op maatregelen om kosten te beperken. Gevolg is dat er nog maar een beperkt aantal maatregelen mogelijk zijn die in de directe beïnvloedingssfeer van de gemeente liggen. Deze maatregelen worden binnen college en raad besproken waarna een keuze wordt gemaakt welke worden opgepakt.

WMO Individuele ondersteuning
De behoefte aan individuele ondersteuning via de Wmo neemt toe door vergrijzing, afname van het mantelzorgpotentieel en verminderde toegang tot verpleeghuizen. Daarnaast stijgen de personeelstekorten. De uitgaven stijgen door de hogere vraag en door wijzigingen in de CAO’s. We zien deze kostenstijging zowel voor de huishoudelijke ondersteuning, ambulante ondersteuning als voor de dagbesteding. Onze aandacht richt zich op het behouden van de kwaliteit en het intensiveren van de samenwerking met de sociale basis. Naast een financieel duurzaam perspectief werken we aan effectief inzetten van het schaarse personeel in de zorg.

Vraagafhankelijk Vervoer/Valleihopper
De kwaliteit van het huidige vraagafhankelijke vervoer is onvoldoende. De nieuwe contractperiode met een andere aanbieder gaat in op 1 januari 2025. Hierdoor verwachten we dat onder andere de stiptheid van het vervoer verbetert.

Beschermd Wonen
De bedoeling van de decentralisatie van Beschermd Wonen is dat alle regiogemeenten zelf verantwoordelijk worden voor het beschermd wonen van hun inwoners. Deze decentralisatie vindt niet eerder plaats dan 2026 en ligt nog bij het nieuwe kabinet. De gemeente Ede ontwikkelt een scenario voor het geval de decentralisatie permanent niet doorgaat.

Druk op de maatschappelijke en vrouwenopvang
De door- en uitstroom uit zowel de maatschappelijke opvang als de vrouwenopvang stagneert onder andere als gevolg van de krapte op de woningmarkt. Hierdoor blijven opvangplaatsen langer bezet en blijft de constante druk op de instroom in zowel de maatschappelijke opvang als de vrouwenopvang hoog.

De constante toestroom van vluchtelingen, de hoge inflatie en lastenstijging, hebben effect op de hulpvragen van inwoners. Spanningen in gezinnen nemen vaak toe. We zien een stijging in het aantal aanmeldingen voor de vrouwenopvang. Verder wordt er een toename van dak- en thuisloosheid gesignaleerd.

Nationaal Actieplan Dakloosheid Eerst een Thuis
Het Nationaal Actieplan Dakloosheid zet in op grote veranderingen in de aanpak van dakloosheid. Het plan stelt de ambitie om dakloosheid in Nederland fors terug te dringen. Doel is het verschuiven van het bieden van opvang aan dakloze mensen naar preventie, het voorkomen van dakloosheid en het bieden van huisvesting en ondersteuning op maat. Anders Wonen als bijzondere vorm van bieden van huisvesting maakt onderdeel uit van de zoektocht naar huisvesting voor bijzondere doelgroepen.

Werk en Participatie
Het eerste spoor van de herziening van de Participatiewet, Participatiewet in Balans wordt begin 2025 voltooid. Arbeidsverplichtingen, bepalingen rond de wet Taaleis en tegenprestatie komen te vervallen. Gemeenten krijgen beleidsvrijheid om de participatieplicht in te vullen. Mogelijke financiële consequenties zijn nog niet helder. Met het wetsvoorstel Van school naar duurzaam werk krijgen jongeren met een afstand tot de arbeidsmarkt de juiste begeleiding en ondersteuning richting economische zelfstandigheid. De maximumleeftijd van de doelgroep van de Doorstroompunt-functie wordt verhoogd van 23 naar 27 jaar. De ondersteunende preventieve rol van de gemeente start in het wetsvoorstel bij 12 jaar.

Met de Wet verbetering banenafspraak wordt het simpeler en aantrekkelijker voor werkgevers om mensen met een arbeidsbeperking in dienst te nemen. Ook de Wet meer zekerheid voor flexwerkers zal naar verwachting in 2025 van kracht worden. Het idee erachter is dat werknemers met een flexibel contract en zelfstandigen dezelfde zekerheden hebben als werknemers met een vast contract. Voor Ede kan dit als positief effect hebben dat meer inwoners vanuit de uitkering uitstromen en zzp'er/zelfstandige worden. Een ander effect kan zijn dat de arbeidsparticipatie - juist van onze inwoners die moeilijker aan het werk komen- (duurzaam) toeneemt. Het Rijk herijkt infrastructuur van de arbeidsmarktregio's. In 2025 wordt toegewerkt naar één regionaal loket -een Werkcentrum- voor werkzoekenden, werkgevers en werkenden die van werk naar werk willen bewegen. Het proces heeft raakpunten met de Human Capital Agenda en daarmee een verbinding met de economische doelstellingen die in Programma 4 zijn beschreven.

Inkomensvoorziening
De leidende beginselen van het wetstraject Participatiewet in Balans zijn vertrouwen, menselijke maat en vereenvoudiging. De bepalingen rond handhaving en invordering worden versoepeld zodat het college meer mogelijkheden heeft om passend te reageren op een overtreding. Het Wetsvoorstel Proactieve dienstverlening SZW heeft tot doel om het gebruik van regelingen te bevorderen en de bestaanszekerheid te vergroten. De gemeente krijgt de bevoegdheid inwoners actief te wijzen op uitkeringen en voorzieningen waar zij mogelijk recht op hebben.
Een samenloop van regelingen pakt voor een groep alleenverdieners met een combinatie van inkomstenbronnen nadelig uit. Daardoor ontvangen zij minder huur- en zorgtoeslag dan wenselijk is en hierdoor een inkomen onder het bestaansminimum. Het Wetsvoorstel Categoriale bijzondere bijstand voor alleenverdieners komt als tijdelijke maatregel hieraan tegemoet tot en met 2027. Met ingang van 2028 zal het probleem via fiscale maatregelen opgelost moeten zijn.
Gemeenten moeten inburgering plichtige asielstatushouders met recht op bijstand verplicht financieel ontzorgen. Met het Wetsvoorstel Wijziging ontzorgen asielstatushouders krijgen gemeenten een wettelijke beoordelingsruimte om op basis van de persoonlijke situatie hiervan af te wijken.

Schulddienstverlening
Met de Aanpak Geldzorgen, Armoede en Schulden (2022-2025) van het Rijk wordt een halvering van het aantal huishoudens met problematische schulden beoogd in 2030. Om dit te realiseren is het streven dat meer inwoners hulp zoeken bij geldzorgen en financiële problemen. In Ede zien we het aantal inwoners dat zich aanmeldt bij maatschappelijk partners of de gemeentelijke schulddienstverlening toeneemt.
In maart 2024 is het plan voor de Basisdienstverlening schuldhulpverlening ondertekend door minister Schouten en divers landelijke partijen. In dit plan staan richtlijnen waar de gemeentelijke schulddienstverlening minimaal naar moet streven zodat de verschillende tussen gemeenten afnemen. In Ede hebben we ons aangesloten bij het Convenant Lokale Overheid en zetten we stappen om meer maatwerk toe te passen en het aanbod dichter bij de inwoner te brengen.